Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemi, Osmanlı Beyliği'nin ortaya çıkışından başlayarak, 1453 yılında İstanbul'un fethine kadar geçen süreci kapsamaktadır. Bu dönemde Osmanlı Devleti'nin başında Osman Gazi, Orhan Gazi, I. Murad, Yıldırım Bayezid ve II. Murad gibi önemli padişahlar bulunmuştur. Bu makalede, Osmanlı Devleti'nin kuruluş sürecini ve bu dönemdeki önemli olayları ele alacağız.

Moğol saldırılarının yoğunlaşması nedeniyle, Kayılardan gelen Süleyman Şah, 1224 yılında Horasan'dan Ahlat ve Erzurum'a 50.000 kişiyle birlikte göç etmiştir. Yedi yıl sonra, Fırat Nehri'nden Horasan'a dönmek isterken, Süleyman Şah Caber Kalesi önünde atından düşerek ölmüştür. Bu olay, Süleyman Şah'ın emrindeki kişilerin dağılmasına neden olmuştur. Bazıları Suriye'de kalırken, diğerleri Anadolu'ya doğru ilerlemiştir. Süleyman Şah'ın oğulları Sungur Tekin, Ertuğrul, Dündar ve Gündoğdu'dan ikisi Horasan'a dönmüş, diğerleri ise Erzurum civarına ve Pasin Ovasına yerleşmiştir.

Ertuğrul ve Dündar, batıya doğru ilerlerken iki ordunun savaştığını görmüş ve güçsüz olanın yanında yer almaya karar vermişlerdir. Bu karar, kaderlerini değiştirmiştir. Yardım ettikleri ordu, Anadolu Selçuklu ordusu olup, savaşı kazanmıştır. Bu yardımları sayesinde Ertuğrul, Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubat ile tanışmış ve kendisine Domaniç ve Söğüt yakınlarındaki ovaları kışlak, Ermeni dağlarını ise yaylak olarak vermiştir. Ertuğrul Gazi'nin Osman, Savcı ve Gündüzalp adında üç oğlu vardı. 1258 yılında doğan Osman, Bizans tekfurlarına karşı seferler düzenleyerek savaşçı olarak ün kazanmıştır.

Ertuğrul Gazi'nin ölümü üzerine, Osman Gazi 1281 yılında aşiretin başına geçmiştir. Bizanslılara ait Kulaca Hisar'ı 1284 yılında, Karacahisar'ı 1288 yılında ve Bilecik'i 1298 yılında fethetmiştir. III. Alaeddin Keykubat'ın kaçmasından sonra, Osman Gazi bağımsızlığını ilan etmiştir. Bu dönem, beyliğin kuruluşu olarak kabul edilir. 1302 yılında Bizanslılarla Koyunhisar Muharebesi, 1301 yılında Yenişehir'in alınması, 1321 yılında Mudanya'nın fethi ve 1326 yılında Bursa kuşatması, Osman Gazi'nin önemli başarıları arasındadır.

Orhan Gazi, beyliğin başına geçmek için hazırlandığı dönemde, Yarhisar tekfurunun kızı Holofira ile evlenmiştir. Beyliğin başına geçince Bursa'yı alarak başkent yapmıştır. Daha sonra İznik'i kuşatmış, ancak Bizanslıların saldırısı üzerine kuşatma kaldırılmıştır. 1329 yılında Bizanslılarla yaptığı Maltepe Muharebesi'ni kazanarak Kocaeli Yarımadası'nı Osmanlı topraklarına katmıştır. Bu sayede Bizans'ın Anadolu ile bağlantısı kesilmiştir. 1331 yılında İznik, 1337 yılında İzmit alınmış, 1345 yılında Karesioğulları Beyliği Osmanlılara katılmıştır. Bu, Anadolu'da Türk siyasi birliğinin sağlanması adına atılan ilk adımdır. Orhan Gazi'nin teşkilatlanmaya verdiği önem sayesinde, İznik'te ilk Osmanlı medresesi açılmış, yaya ve müsellem ordusu kurulmuştur. Bu dönemde ilk divan kurulmuş, vezirlik makamı oluşturulmuş ve ilk kadı ve subaşı atanmıştır. 1362 yılında vefat eden Orhan Gazi'nin yerine I. Murad geçmiştir.

I. Murad, Balkan topraklarında ilerlemiş ve Anadolu'da bazı beylikleri ele geçirmiştir. 1363 yılında Sazlıdere Muharebesi sonunda Bizanslılardan Edirne'yi almış, Filibe ve Gümülcine'yi Osmanlı topraklarına katmıştır. Bu fetihler, Balkanlar ve Bizans arasındaki kara bağlantısını kesmiştir. Papa tarafından oluşturulan Haçlı birliğine karşı 1364 yılında yapılan Sırpsındığı Muharebesi kazanılmış ve Meriç Irmağı'na hakim olunmuştur. Bu sayede Balkanlarda ilerleme kolaylaşmıştır. Daha sonra Haçlılarla yapılan Çirmen Muharebesi'nde, 1371 yılında Sırplara karşı zafer kazanılmıştır. I. Murad, oğlunu Germiyanoğulları beyinin kızıyla evlendirmiş ve çeyiz sayesinde Simav, Kütahya, Emet ve Tavşanlı'yı almıştır. Para karşılığında Hamitoğullarından Yalvaç, Akşehir, Beyşehir, Seydişehir ve Isparta'yı alarak Karamanoğulları ile sınır komşusu olmuştur. 1389 yılında I. Murad, Sırplarla yapılan I. Kosova Savaşı'nda şehit edilmiştir. Saltanatında devletin hükümdar ve oğullarının ortak malı olduğu anlayışını getiren I. Murad, taht kavgalarını önlemek istemiştir. Başkent Edirne'ye taşınmış, Yeniçeri Ocağı kurulmuş ve ülke eyaletlere bölünerek Rumeli Eyaleti oluşturulmuştur.

I. Murad'ın ölümüyle yerine geçen oğlu Yıldırım Bayezid, beylikleri ortadan kaldırmış ve Osmanlı topraklarına katmıştır. Beyliklerin dışında Sivas, Malatya, Elbistan ve Kayseri ele geçirilmiştir. Ülke doğuda Fırat Nehri'ne kadar genişlemiştir.

Beyliklerin ele geçirilmesinden sonra beyler Timur'a sığınınca, Osmanlılar ve Timur karşı karşıya gelmiştir. Ankara Savaşı'nda yenilen Osmanlılar, Anadolu siyasi birliğinin dağılmasına neden olmuştur. Bu birliği yeniden sağlamak II. Mehmet döneminde mümkün olmuştur. Aynı zamanda Osmanlı Devleti'nin kendi içinde parçalanmasına sebep olmuştur. I. Bayezid'in oğulları Osmanlı tahtı için mücadeleye girişmişlerdir. Bu dönem tarihe Fetret Devri olarak geçmiştir. 1413 yılında I. Mehmet'in devletin birliğini yeniden sağlamasına kadar sürmüştür. Ankara Savaşı'nın ağır sonucu, Osmanlılar'ın ilerlemesini yarım yüzyıl geciktirmiştir. 29 Mayıs 1453 tarihinde Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u almasıyla Osmanlı Devleti bir imparatorluk olarak yoluna devam etmiştir.