Osmanlı Padişah Eşleri, Osmanlı devleti yönetim anlayışında padişahlar erkeklerden oluşurdu. Bazı padişahların erkek çocukları olmazdı, bu durumda yönetim zafiyeti olmaması için erkek çocuğunun çok olması daha önemliydi. Hatta erkek çocuk annelerinin padişah gözünde yeri daha fazla idi. Çocuk sayısının çok olması için sarayda harem oluşturulur. Haremin yönetimi ise padişahın annesi tarafından idare edilirdi. Padişahın annesi vefat ettiyse güvenilir kişiler ve harem ağaları tarafından harem yönetilirdi. Haremde padişahın eşleri ikamet ederdi. Osmanlı padişahlarının büyük çoğunluğu uzak Avrupa ülkelerinden getirilmiş hanımları hareminde tutardı.

Kuruluş yıllarında sınırlı topraklara sahip olan Osmanlı devleti padişahları Türk kökenli sultanlar ile evlenirken topraklar genişleyip kıtalara yayıldıkça oralardan devşirilen hanımlar haremlere alınmaya başladı. Daha sonra genel olarak haremdeki hatunlar yabancı olmuşlardır. Sultanlar haremde Osmanlıca öğrenir, gelenek görenekler anlatılır, saray adabına uygun birtakım eğitimler verilirdi. Sultanların kafası çalışanlardan olmasına özen gösterilirdi.

Osmanlı Devletinin kurucusu ve ilk padişahı Osman Gazi'nin ilk eşi Orhan Gazi'nin de annesi olan Mal hatun Selçuklu vezirlerinden Abdulaziz'in kızıdır. Osman gazinin ikinci eşi ise hocası olan Şeyh Edebalı'nın kızı Rabia Bala hatundur.

Orhan gazinin eşi, Yarhisar Tekfuru Aydos'un kızı ve Şehzade Kasım'ın annesi Nilüfer Hatun'dur. Eski ismi Holofiro olan Nilüfer Sultan'dan başka Asporça Hatun, Theodara Hatun diğer eşleridir.

Murat Hüdavendigar yani 1. Murat eşi ise Yıldırım Beyazıt'ın kızıdır.

Yıldırım Beyazıt'a kadar Osmanlı padişahları nikah kıyardı. Fakat Yıldırım Beyazıt'ın Ankara Savaşında yenik düşmesi üzerine eşinin alıkonulması üzerine bu gelenekten vazgeçildi ve Kanuni Sultan Süleyman'a kadar padişahlar nikah kıymadı. Eşinin adı Angeline Hatun'dur.

Fatih Sultan Mehmet'in eşi Gül Bahar Hatun'dur. Gül Bahar Hatun haremde etkili olan ilk sultanlardandır.

Yavuz Sultan Selim'in uzun yıllar boyunca savaş meydanlarında bulunduğundan iki eşi olmuştur, bunlar Mengi Giray kızı Ayşe Hatun Sultan ve Ayşe Hafsa Sultandır.

Osmanlı padişah eşleri, imparatorluğun yönetiminde kimi zaman etkili olmuştur. Kösem Sultan ve Hürrem Sultan bunlardan en önemlileridir.

Kösem Sultan Osmanlı devletinde naip olarak on üç yıl hükümdarlık tek sultandır. Kendisi 1. Ahmet'in nikahlı eşidir. Osmanlı padişah eşlerinden güçlü olanların sonuncusudur. Kendisine büyük valide Mahpeyker Kösem Sultan veya Valide-i Muazzama denirdi. Oğulları 4. Murat ve Sultan İbrahim'in ile torunu Melek Ahmet Paşanın padişahlığını görmüş, Otuz yıl valide sultanlık yapmış bir sultandır. Kösem sultanın ilkleri bunlarla da kalmaz. Osmanlı Hanedanında katledilen ilk validedir.

İsim yapmış padişah eşlerinin Hürrem Sultan ise Lehistan kökenli olup, Kırım hanı Giray han tarafından hareme hediye edilmiştir. Kendisi güzelliği ve zarafeti ile Kanuni Sultan Süleyman'ın dikkatini çekmiştir. Kanuni Sultan Süleyman'ın kendisine olan bağlılığını iyi değerlendiren Hürrem Sultan, Kösem Sultan kadar etkili olmasa da padişahın yönetimde aldığı kararlarda etkili olmuştur. Bu etki özellikle Kanuni'den sonra gelecek olan padişahın belirlenmesinde önemini artırmıştır. Öyle ki padişahın en büyük oğlu Şehzade Mustafa padişah olmayı beklerken Hürrem Sultan'ın ve paşaların etkisi ile Şehzade Mustafa babası Kanuni Sultan Süleyman tarafından boğduruldu ve Hürrem Sultan'ın oğlu 2. Selim Kanuni'nin ölümü üzerine padişah oldu.