Hürrem Sultan, Hürrem Haseki Sultan veya Haseki Hürrem Sultan Rutenya (Ukrayna)'da 1504 yılında doğduğu rivayetler arasındadır. Osmanlı sarayına gelene kadar ki yaşamının hakkında kesin bir bilgisi yoktur. Doğum adı; Aleksandra Lisowska, Avrupa'da Roxelana olarak bilinmektedir. 16. Yüzyıl kaynaklarına göre kızlık ismi bilinmemektedir. Fakat daha sonra kayıtlarda bulunan iddialara istinaden 19. Yüzyılın Ukrayna'daki ilk kaydında Anastasia (Nastia) Polonyalıların geleneklerinde, Aleksandra Lisowska olarak bilinirmiş. Devlet yönetiminde etkisi olan Hürrem Sultan, İran savaşını desteklemiştir. Ruslar ve Lehlerle barış içinde yaşanmasını sağlamıştır. Bu dönemlerde Ruslar Kazan ve Astrahan Hanlıklarına hükmeden ve doğuya yönelerek yaygınlaşmaya başlamışlardı. Hürrem Sultan, saraydaki yeri Kanuni'nin nikahlı eşi olmasıyla beraber yükselmiştir. Bu olayın ardından Mahidevran Sultan'dan daha üstün bir duruma gelerek Hürrem Sultan, Şehzade Cihangir doğduktan sonra Kanuni ile endamlı bir düğün yapılmasıyla evlenmiştir ve de resmi nikahı da kıyılmıştır. Net bir tarihi belli olmayan Haziran 1534'te ya da daha erken gerçekleşen düğün, Hürrem Sultan'ı Kanuni'nin meşru eşi yapan, Osmanlı geleneğine ayrı düşen ve önemli olan devrimci bir Harekâtı olmuştur. Bu nikahın Hürrem Sultan, Osmanlı tarihinde padişah tarafından uzun süreler sonunda nikahlanan ilk cariye olmuştur.

Hürrem Sultan'ın, saraya getirildikten sonra özel bir eğitimden geçmiştir. Güzelliği, zekâsı ve becerisi ile padişahın dikkatini çekmeyi başarmıştır. Haremdeki kadınların ve sarayın ileri gelenlerinin içinde de kendisine yer edinmiştir. Hürrem Sultan saraya geldiği zaman Kanuni'nin cariyesi olan Mahidevran Sultan'dan Mustafa isimli de bir oğlu vardır. Mustafa zaman içinde çok sevilen bir şehzade olmaya devam etmiştir. Mustafa'nın Kanuni'den sonra padişah gözüyle bakılan bir şehzadeydi. Bu durumun Mahidevran Sultan'ın Valide Sultan olacağının anlamını taşıyordu. Hakikat Hürrem Sultan her fırsatta Mahidevran Sultan'ın yoluna geçerek ve Kanuni'nin güveninden yanı sıra sevgisini de kazanarak nikahlı eşi olmuştur. Bazı kaynaklardan alınan çeşitli entrikalar yapılarak 16. Yüzyıl Osmanlı tarihini olumsuz yönüyle etkilendiği rivayet edilir. Kızı Mihrimah Sultan'ı Vezir-i Azam Rüstem Paşa ile evlendirilerek Vezir-i Azam'la bir ittifak oluşturmuşlardır. Kanuni, yeniçeriler tarafından en çok sevilen oğlu Mustafa'yı kendisini tahttan indirme planının inancıyla öldürtmüştür. Hürrem Sultan'ın Kanuni'yi bu kararı ile etkilendiği inancına yayılmıştır. Şehzade Mustafa'nın ölümünden sonra Mahidevran Sultan oldukça gözden düşmüştür. Hayatının diğer kısmını fakirlik halinde oğlunun mezarının olduğu Bursa'da geçirmiştir. Fakat Hürrem Sultan'ın ölümünden sonra Hürrem Sultan'ın oğlu padişah II. Selim Mahidevran Sultan'a maaş bağlatmıştır ve de oğlu Mustafa'nın türbesini yaptırmıştır.

Şehzade Mehmed; 1521 yılında Hürrem Sultan'dan dünyaya gelen Şehzade Mehmed, 1543 yılında ölmüştür.

Mihrimah Sultan; 1522 yılında, Hürrem Sultan'dan dünyaya geldi, 1578 yılında vefat etti.

Şehzade Abdullah; 1522 ya da 1523 yılında, Hürrem Sultan'dan dünyaya gelen Şehzade Abdullah, doğumundan 2-3 yıl sonra vefat etmiştir.

Şehzade Selim; 1524'te Hürrem Sultan'dan dünyaya geldi. Annesi Hürrem Sultan'ın ölümünden sonra, kardeşi Şehzade Bayezid ile girdiği taht mücadelesinde babası Sultan Süleyman'ında desteğini aldı. Sultan Süleyman'ın vefatının ardından, II. Selim olarak Osmanlı Padişahı oldu. 1574 yılında ölene kadar padişah olarak kalmıştır.

Şehzade Bayezid (1525-1561); 1525'te Hürrem Sultan'dan dünyaya geldi. Hürrem Sultan'ın ölümünden sonra, kardeşi Şehzade Selim ile taht mücadelesine girdi. Sultan Süleyman'ın, Şehzade Selim'in tarafını tutmasıyla İran'a kaçtı. 1531'de Osmanlı elçileri tarafından Kazvin'de boğdurularak öldürülmüştür.

Şehzade Cihangir (1531-1553); 1525'te Hürrem Sultan'dan dünyaya gelen Şehzade Cihangir, 1553'te vefat etmiştir.

Hürrem Sultan İstanbul'da günümüzde onun ismiyle anılan Haseki semtinde, Mimar Sinan'a Haseki Külliyesini yaptırmıştır. 1538-1550 yılları arasında inşaatı tamamlanan külliyenin içinde bir hamam, medrese ve hastane bulunmaktadır. Günümüzde T. C. Sağlık Bakanlığı Haseki Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak tanınan bu hastane Türkiye'de kesintisiz hizmet vermesiyle en eski hastane olma özelliğini taşımaktadır. Hürrem Sultan'ın Ayasofya Camii civarında yardıma muhtaç ve fakirlerin karnını doyurmak için bir mutfak dahi yaptırmıştır. Hürrem Sultan Avrupa'da, modern Türkiye'de ve batıda birçok resim, müzik ve bale gibi tarihi çalışmalara konu olmaktadır. Örneğin Joseph Haydn'in 63. Senfonisinin örneği verilmektedir. Eserler Ukraynalılar tarafından yazılan ve genelinde İngilizce, Almanca ve Fransızcadır. Hürrem Sultan'ın doğduğu yerin olduğuna inanılan Ukrayna'nın Rohatyn kentinin bir Hürrem Sultan anıtı bulunmaktadır. 2007 yılında, Ukrayna'daki bir liman kenti olması Mariupol'daki Tatarlar Hürrem Sultan'ın onuruna bir müze açmıştır.

Hürrem Sultan, oğullarını tahta varis yapmayı başarmış ve 15 Nisan 1558'de İstanbul'da hayatını kaybetmiştir. Eşi Kanuni Sultan Süleyman'dan 8 sene önce 52 yaşında ölmüştür. Oğlu II. Selim'in tahta çıkışını görememiştir. Hürrem Sultan'ın zehirlenerek veya kadın hastalığı sonucunda öldüğü rivayet ediliyor. Büyük bir cenaze töreni ile Süleymaniye Camisi avlusuna gömülmüştür. Mezarının üstüne türbesi eşi I. Süleyman tarafından yaptırılmıştır. Türbenin iç duvarları bir cennet bahçesini tasvir eden İznik çinileriyle kaplıdır. Ölümünden sonra en çok üzülen eşi Kanuni Sultan Süleyman karısının vefatından sonra günümüze İran'da bulunan bir şehrin ismini değiştirerek şehre Hürremabad ismini vermiştir. Şehrin ismi bu günümüze kadar halen aynıdır.