1. Mahmut, 2 Ağustos 1696 yılında Edirne'de dünyaya gelmiş olan 103. İslam halifesi ve 24. Osmanlı padişahıdır. Annesi Saliha Sultan, babası 2. Mustafa'dır. 3. Ahmet'in de yeğenidir. Okul çağına geldiğinde babasının da hocası olan Şeyhülislam Feyzullah Efendi'den gerekli dersleri almış ve şehzadeliği dönemine din ve fen alanında iyi bilgilerle gelmiştir. Babası 2. Mustafa'nın tahtan indirilişinden sonra amcası olan 3. Ahmet, şehzadenin yetişmesine katkıda bulunmuştur. 3. Ahmet'in Patrona Halil İsyanı ile padişahlıktan indirilmesiyle, 30 Eylül 1730 tarihinde padişahlığı başlamıştır. Amcasının nasihatleri ve tavsiyeleri ile bu görevi yapmaya başlamıştır.

Patrona Halil İsyanı: Padişahlığının ilk dönemine gelen isyanda, 1. Mahmut isyancıların isteklerine boyun eğmek zorunda kaldı. 3. Ahmet döneminde yakılan konaklar, isyancıların isteğiyle değiştirilen devlet adamları damga vurmuştu. 1. Mahmut'a karşı bağlılıklarını dile getirseler de isyanın başı olan Patrona Halil devlet işlerine karışıyordu. Kendisinin yeniçeri ağalığına getirilmesini ve Rusya'ya karşı savaşa girilmesini isteyen Patrona Halil, bu bahane edilerek saraya çağırılıp 17 Kasım 1730 tarihinde öldürüldü. Yandaşları öldürülmemek için tekrar ayaklandılar. 1. Mahmut Sancak-ı Şerif çıkartarak halktan ayaklanmanın bastırılması konusunda yardım istedi. Halkın yardımıyla 28 Ocak 1731 tarihinde bu ayaklanma da bastırıldı.

İran savaşları: Osmanlı ordusu iki koldan harekete geçerek 30 Temmuz 1731 yılında Kirmanşah'ı alarak, 15 Eylül'de Kürican'da İran ordusunu bozguna uğrattı. Urmiye ve Tebrizi alarak, İran'la 1732 yılında Ahmet Paşa Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya göre, iki ülke arasında Aras nehri sınır kabul edilerek, Dağıstan, Revan, Şirvan, Bitlis, Gence ve Nahcıvan Osmanlılara, Erdelan, Kirmanşah, Tebriz, Luristan ve Hemedan İran'a bırakılmıştır. Osmanlıyı memnun etmeyen antlaşmadan sonra sadrazam görevinden alındı. Barış antlaşması uygun ortamı oluşturmadığından, 1733 yılında İran iktidarını eline geçiren Nadir Şah, kaybettikleri toprakları geri almak için 1735 yılında Osmanlılarla Arpaçay'da savaşa girerek, Tiflis, Gence ve Revan'ı geriye aldı.

Avusturya ve Rusya ile yapılan savaşlar: Osmanlıların İran'la olan çekişmesini fırsat bilen Rusya ve Avusturya iki koldan saldırılara başladı. Ruslar Azak Kalesini alarak, Kılburun, Gözleve ve Urkapı'yı işgal ettiler. Avusturya ise 1 Temmuz 1737 tarihinde Eflak, Sırbistan ve Bosna'yı işgal etti. 1. Mahmut Hekimoğlu Ali Paşa'yı Avusturya seferine, Muhsinzade Abdullah Paşa'yı Rusya seferine gönderdi. Rusya'nın elinden Kılburun ve Ozi kaleleri, Avusturya'dan Banka Luka alınarak büyük bir zaferle dönüş yapıldı. Rusya ve Avusturya'nın barış istemesi ile 18 Eylül 1739 yılında Rusya ve Avusturya'yla Belgrad Antlaşması imzalandı. Antlaşmaya göre Sava ve Tuna nehri Avusturya ile sınır kabul edilirken, Batı Eflak, Kuzey Bosna ve Belgrad dahil olmak üzere Kuzey Sırbistan geri alındı. Rusya'da Azak denizinde donanma bulundurmayacağı sözünü verdi.

Kapitülasyonlar: Kanuni zamanında Akdeniz'deki ticareti canlandırmak için Fransa'yla 1536 yılında yapılan gümrük ve ticaret kolaylıkları süresi bitmesine rağmen sürekli olarak uzatılmaktaydı. Tek taraflı verilen ayrıcalıklar, 1740 yılında yapılan antlaşmayla devamlı olarak verilmiştir. Ekonomiye zarar veren kapitülasyonlar, 1923 yılındaki Lozan Antlaşması ile kaldırılmıştır.

İran ile yeniden başlayan savaş: Avrupa ile sulh yapan 1. Mahmut, İran'la uğraşmaya başladı. Nadir Şah Osmanlılarla Kasr-ı Şirin Antlaşması yaparak, Osmanlılarla barışı sağladı.

1. Mahmut dönemindeki ıslahatlar ve mimari eserler: Patrona Halil İsyanının bastırılmasından sonra yeniliklerine devam eden 1. Mahmut, Ayasofya kütüphanesi ve diğer kütüphaneleri kurdu. Nuruosmaniye Camisinin Avrupa mimarisi ile yapılmasını istese de tepkiler üzerine kararından döndü. 1729 yılında Humbaracı Ocağında Humbaracı Ahmet Paşa'yla gelişmeler geçekleştirdi. Bu gelişmeler Avusturya ve Rusya'ya karşı kazanılan zaferlere katkıda bulunmuştur. Hekimoğlu Ali Paşa Camisi ve külliyesi en büyük eserleri arasındadır. Halep'te yaptırılan Osman Paşa Külliyesi, Tophane'de yaptırılan Birinci Mahmut çeşmesi, Şumnu'da yapılan Şerif Ali Paşa Camii önemli eserleri arasındadır.

Son derece zeki, hamiyetli, merhametli ve anlayışlı bir kişiliğe sahip olan 1. Mahmut, olayları yakından takip eden, devlet işlerinde istişarede bulunan, yeniliği seven bir padişah olarak bilinir. Sanat, ilim ve edebiyatı severdi. Bu dönemde pek çok eser yazmıştır. Arap İskelesi Camii ve Rumeli Hisarı'nda Yıldıztepe mescidi ve İskele Camii yaptırdığı eserlerden örneklerdir. Osmanlıların gerileme dönemini yavaşlatan, huzuru sağlayan 1. Mahmut, 13 Aralık 1754 tarihinde Demirkapı'da cuma namazından sonra at üzerinde vefat etmiştir. Babasının türbesinin olduğu Yeni Camii Turhan Valide Sultan Türbesine gömüldü.