{
    "title": "Osmanlı Mimarisi",
    "image": "https://www.osmanlipadisahlari.gen.tr/images/osmanli-mimarisi.gif",
    "date": "19.01.2024 00:38:57",
    "author": "Gülafet",
    "article": [
        {
            "article": "<div><b>Osmanlı mimarisi,</b> Osmanlı İmparatorluğu'nda beyliğin kuruluşundan imparatorluğun yayılmasına kadar olan dönemde inşa edilen ya da fikir öncülüğü yapılan mimari üslupları ve mimari eserleri kapsamaktadır. Osmanlı mimarisi daha önceki dönemlerden gelen Anadolu mimarisinden, Selçuklu mimarisinden, Bizans, İran ve Memluk mimarisinin etkisinde kalmıştır. Bazı mimari eleştirmenlere göre Akdeniz ve Ortadoğu mimarisinin sentezi olduğu da düşünülmektedir. Farklı dönemlerde ihtiyaca ve teknolojiye göre değişik yapılar inşa edilse de genellikle camilerin çevresine yapılara yapılıyordu. Camilerin çevresine yapılan sosyal yapılarla külliye inşa ediliyordu.</div><div><br></div><div><b>Erken dönem mimarisi ya da Bursa üslubu (1299-1501)</b></div><div><br></div><div>Bu dönem Osmanlı Devleti'nin kurulmasından, 1501 yılında Beyazıt Camisinin yapımına başlamasına kadar devam etmektedir. Bazı araştırmacılara göre bu dönemin 1437 yılında Edirne'de yapılan Üç Şerefeli Caminin tamamlanmasına kadar devam ettiği kabul edilir. Bu cami erken dönemin en önemli eseri olarak kabul edilmektedir. Aynı zamanda klasik dönemin özellikleri arasında olan iç avlusunun olması ve ana kubbe öğelerinin ilk defa uygulanması açısından oldukça önemlidir. Bu dönemdeki yapılar daha çok Bursa, İznik ve Edirne bölgesinde yer almaktadır. Osmanlı mimarisinin ilk önemli çalışmaları İznik'te yapılmıştır. Fakat 1335 ve 1365 yılları arasında başkent olan Bursa şehrinde anıtsal eserler yapıldığından, bu dönem Bursa üslubu olarak anılmaktadır. 1365 ve 1453 yıllarında başkentlik yapan Edirne şehrinde ise ağırlıklı cami ve medrese inşası yapılmıştır. Bu dönemdeki eserler Bizans ve Selçuklu mimarisinin etkilerini taşır. Ancak daha çok klasik döneme temel oluşturacak olan fikirlerin ilk uygulamaları bu dönemde olmuştur. Klasik dönemde mimari açıdan önemli bir yeri olan kubbe kullanımı burada yapılmıştır. Ferah ve aydınlık mekanlara önem verilen dönemin başında tek kubbeli yapılar inşa edilirken, ilerleyen dönemde çift ve daha fazla kubbeli yapılar ortaya konmuştur. 1333 ve 1334 yıllarında yapılan Hacı Özbek Cami Osmanlı mimarisinde inşa edilen ilk camidir. İznik'te olan cami Osmanlı mimarisindeki tek kubbeli cami türüne ilk örnektir. 1472 yılında inşa edilen Çinili Köşk, dış cephesinde çininin kullanıldığı az sayıda eserden biridir. Bu dönemdeki önemli eserlerden biri, devletin 600 yıllık tarihinde 400 yıl devletin idare merkezi olan, Osmanlı padişahlarının yaşamış olduğu yer Topkapı Sarayı'dır.</div><div><br></div><div><b>Klasik dönem (1501-1703)</b></div><div><br></div><div>Klasik dönemin ağırlıklı eserleri İstanbul'da bulunmaktadır. Bu dönemde özel mülkiyet kavramı olmadığından, sivil mimari örnekleri bulunmamaktadır. Bu dönemdeki eserler kamu ve dini eserleri kapsamaktadır. Bu dönemin mimarisinde genel olarak ihtişamlı ve yüksek yapılar, anıtsal ölçekte inşa edilmiştir. Bu dönemdeki en önemli yapılardan biri 1537 yılında inşa edilmiş olan, Ayasofya'dır. Büyük ana kubbelerin yapılması için yarım kubbelerin kullanılması bu eserle başlamıştır. Bu şekilde inşa edilen camilerde kubbeli ve yan kubbeli örtüler ile tavanı destekleyen filayak destek sistemleri kullanılmıştır. En çok küfeki taşı ile mermer malzeme kullanılmıştır. Bu döneme Mimar Sinan eserleri damgasını vurmuştur.</div><div><br></div><div><b>Lale devri (1703-1757)</b></div><div><br></div><div>Bu dönemle Osmanlı İmparatorluğu'nda üst sınıf ve genel alanlar sık kullanılmıştır. Toplumun geleneksel ve içe dönüklüğü değişmeye başlamıştır. Aynalıkavak Kasrı ve Çeşmeler gibi sahil şeridinde yapılan eserler yaygınlaşmıştır. Kağıthane dinlenme tesisleri yapılmıştır. 1720 ve 1890 yıllarında Osmanlı mimarisi klasik dönemdeki prensiplerinden sapmıştır. 1. Mahmut döneminde ise Barok stilinde camiler yapılmaya başlanmıştır.</div><div><br></div><div><b>Barok dönemi (1757-1808)</b></div><div><br></div><div>Bu dönem yapılarında dalgalı, dairesel ve kıvrımlı hatlar kullanılmıştır. Eserlerde barok mimarisindeki ışık ve iç hacim etkili olmuştur. En güzel eserler arasında Ayazma Cami, Nuruosmaniye Cami, Laleli Cami, Zeynep Sultan Cami, Birgi Çakırağa Konağı, Selimiye Kışlası, Aynalıkavak Kasrı bulunmaktadır.</div><div><br></div><div><b>Ampir üslup dönemi (1808-1876)</b></div><div><br></div><div>Bu dönemde batılılaşmaya paralel eserler inşa edilmiştir. Eserler arasında Ortaköy Cami, Beylerbeyi Sarayı, Dolmabahçe Sarayı, Galata Locası, Nusretiye Cami bulunur.</div><div><br></div><div><b>Tanzimat dönemi (1876-1922)</b></div><div><br></div><div>Bu dönemin önemli eserleri arasında Pertevniyal Valide Sultan Cami, Duyun-i Umumiye Binası, Haydarpaşa Eczacılık Binası yer alır.</div>"
        }
    ]
}